Kadınların en sık karşılaştıkları sağlık sorunlarından olan vajinit nedir, akut vajinit nedir, mantar enfeksiyonu belirtileri nelerdir ve vajinit tedavisi nasıl olur gibi sorularınızın yanıtları bu yazımızda.

Vajinit Nedir?

Üreme çağındakilerde daha sık görülmekle beraber her yaş grubundaki kadının karşılaşma ihtimalinin yüksek olduğu vajinit, vajinadaki enfeksiyonu, diğer bir deyişle vajinanın iltihaplanmasını ifade eder.

Laktobasil’ler başta olmak üzere farklı organizmalara ev sahipliği yapan vajinanın florası, yaş, antibiyotik ve ilaç kullanımı, hamilelik ve lohusalık (emzirme dönemi), cinsel aktivite, menopoz, spermisit’ler, hormonlar, çeşitli enfeksiyonlar vb. sebeplerle bozulduğunda vajinit ortaya çıkar. Vajinadaki iltihap kendini ağrı, normal dışı akıntı ya da kaşıntı ile gösterir; sadece biyolojik rahatsızlık yaratmaz, aynı zamanda psikolojik olarak da kadını etkileyerek öz güven kaybına neden olur. Vajinit’ler en çok östrojen hormonunun üretilmesindeki azlık nedeniyle baş gösterir. Menopoz ve ergenlik öncesi dönemini yaşayan kadınlarda bu nedenle bakteriyel vajinit görülme sıklığı artar.

Vajinal kaşıntı ya da tahriş ile vajinal akıntının miktarında, renginde ya da kokusunda yaşanan değişiklik, cinsel birliktelik sırasında ortaya çıkan ağrı ya da acı hissi, idrara çıkıldığında yaşanan ağrı ya da lekelenme ile hafif vajinal kanama semptomları, vajinit habercileridir.

Cinsel yolla bulaşması muhtemel görülen vajinit’i hekimler, mevcut bulgulara bakmanın yanı sıra hastadan vajinal kültür alarak da kolaylıkla tespit edebilirler.

Akut Vajinit Nedir?

Vajinal iltihabın enfeksiyonlara bağlı olarak oluşması akut vajinit olarak adlandırılır. 6 ayı aşkın süren kronik vajinitlerin aksine akut vajinitler tedaviye daha hızlı yanıt verir. Tedaviye yanıt alınmış olsa dahi tekrarlanma olasılığı yüksek akut vajinitler, kadınların sıklıkla karşılaştıkları sağlık sorunları arasındadır.

Vajinadaki bakteriler ile basillerin çeşitli nedenlerle (parfüm, sabun, şampuan gibi kimyasallar, ped ve prezervatif kullanımı, dar kıyafet giyme, gebelik, menopoz, doğum ardından yaşanan hormonal değişiklikler, östrojen eksikliği gibi) azalması vajende enfeksiyonların oluşmasına, akut vajinite neden olur. Akut vajinitin varlığını gösterir en belirgin şikâyetler; vajendeki kaşıntı, kızarıklık, şişlik ve vajinal akıntıdır.

Üreme çağındaki kadınlarda sıklıkla görülen akut vajinitin en çok karşılaşılan türleri bakteriyel vajinozis, mantar kaynaklı vajinit (vulvovajinal kandidiyazis) ve Trikomoniyazis’tir. Bunlar dışında virüslerden ya da yabancı cisimlerden kaynaklanan ve alerjik nedenli vajinit çeşitleri de bulunur.

• Bakteriyel vajinozis, genellikle gardnerella vajinalis bulunan farklı mikroorganizmalar sebebiyle oluşan bir enfeksiyondur ve laktobasillerin azalmasına yol açar. Asenden genital enfeksiyona yol açıp düşüğe ya da hamileliğin erken sonlanmasına, pelvik enflamatuar hastalığa neden olabilir. Sigara kullanan, cinsel partnerini değiştiren ve vajinal duş yapan kadınlarda daha sık rastlanır. Vajinal florayı bozmayacak antibiyotiklerin kullanımı ile tedavisi mümkündür.
• Vulvovajinal kandidiyazis (mantar kaynaklı), genellikle candida albicans adlı bir mantar sebebiyle oluşan bir vajinit türüdür. Daha nadir görülen ve tedaviye kolaylıkla karşılık vermeyen candida glabrata ve candida tropicais de vajinite yol açan mantar türleridir. Üreme çağındakiler başta olmak üzere her yaştaki kadında görülebilir ve kadınların 4’te 3’ünün hayatları süresince bir kez mantar kaynaklı vajinit yaşadığı belirtilir. Bu tür vajinitlerde eş tedavisi uygulanır. Diyabet hastalarında, demir eksikliği yaşayanlarda ve kortiko steroid kullananlarda daha sık görülür.
• Trikomoniyazis’e ise protozoa adlı bir anaerob mikroorganizma sebep olur. Erkeklerde de üretrit sebebi trikomonas, genellikle cinsel yolla bulaşır. Kaşıntı, kokulu akıntı, idrara çıkarken de dâhil olmak üzere yanma, sancılı cinsel ilişki ve cinsel birliktelik sonrası görülen kanama, genel belirtileridir. Hamilelikte görüldüğünde amniyon sıvısının vaktinden önce gelmesine ve erken doğuma yol açabilir. Eşli tedavi uygulanır.

Mantar Enfeksiyonu Belirtileri?

Vajinal mantar enfeksiyonu, anıldığı gibi, yaygın olarak görülen vajinit türleri arasındadır. Mantar enfeksiyonuna genellikle antibiyotik kullanımı ile bölgenin uzun süreli nemli bırakılması (ıslak mayonun değiştirilmemesi gibi nedenler) neden olur. Bu etmenler dışında hamilelik, stres, hijyen amaçlı yanlış ürün kullanımı ve sentetik iç çamaşırları giymek de maya hücrelerini artırarak enfeksiyon oluşmasına yol açabilir.

Kadınlarda mantar enfeksiyonunun varlığını düşünmeye iten belirtiler arasında en sık karşılaşılanları vajinal bölgede geçmeyen kaşıntılar, idrara çıktıktan sonra vajinada yanma, vajinal akıntının beyaz ya da yeşil renkli ve süt kesiği gibi olmasıdır.

Mantar enfeksiyonu hamilelerde de oluşabilir. Hamilelikte mantar, özellikle 6. aydan itibaren yaygın olarak görülür ve genellikle büyük sorunlara yol açmaz. Gebelikte mantar belirtileri; özellikle geceleri artan vulva ile vajina içindeki kaşıntılar, idrara çıkıldığında yanma, genital organda kızarıklık, şişlik, acı ve yanma, cinsel birliktelik esnasında ağrı ve kokusu olmayan, süt kesiği tipli vajinal akıntıdır. Akıntının kokulu olması, mantar enfeksiyonu harici bir enfeksiyonun varlığını akıllara getirmelidir.

Kadınlarda mantar ya da hamilelikte mantar belirtilerine sahip olan kadınların vakit kaybetmeden, enfeksiyon ilerlemeden bir jinekoloğa görünmesi gerekir.

Vajinit Tedavisi

Vajinitler farklı etmenler nedeniyle yaşandığından vajinit tedavisi için altta yatan etmenin ortaya konması gerekir. Hangi tür vajinitin varlığı söz konusuysa ona göre ağızdan alınan ilaçlar, suppozituarlar ya da vajinaya uygulanan jel ve krem tedavi seçeneklerinden biri seçilir. Bu tedavi yöntemleri günlük, 3 günlük ya da haftalık dozlarda olabilir. Kimi vajinitlerde eşli tedavi uygulanması gerekir. İster eşli ister tek kadına yönelik bir tedavi uygulanıyor olsun, belirtiler ortadan kalkmış olsa dahi tedavinin yarıda kesilmesi, gerilemeye başlayan enfeksiyonun tekrarlanmasına yol açacaktır. Öte yandan tedavi süresince vajinal hijyen kurallarına uyulması ve cinsel birliktelikten kaçınılması gerekir.

Tedavi edilebilen bir sağlık sorunu olsa da vajinitten korunmanın yolları da vardır:

• Genital bölge, özellikle denize, havuza ve banyoya girdikten sonra tahriş edilmeden kurulanmalı, uzun süre nemli bırakılmamalıdır.
• Külotların %100 pamuklu kumaştan üretilmiş olanları tercih edilmeli, sentetik ve doğal olmayan çamaşırlar kullanılmamalıdır. Ayrıca iç çamaşırları yüksek ısıda yıkanmalı, ütülenmeden de giyilmemelidir.
• Dar kıyafetler giymekten kaçınılmalıdır.
• Tuvalet temizliği, vajinit belirtileri yaşansın ya da yaşanmasın, her zaman önden arkaya doğru yapılmalıdır. Aksi durumda bağırsakta yerleşik bakteriler ile mantarların vajinaya girişi kaçınılmaz olur.
• Alerjik reaksiyona yol açabilecek ve kokulu özellikteki hiçbir ürün (ped, tuvalet kâğıdı vb.) kullanılmamalıdır.
• Vajina kendi kendini temizleyebilen bir organ olduğundan vajinanın içi yıkanmamalıdır. Vajinal duş yapılmamalıdır. Bölgenin genel temizliğinde ise sert sabun ve kimyasal kullanılmamalıdır.
• Kimi vajinit türleri cinsel yolla bulaştığından korunmasız cinsel ilişki yaşanmamalı, prezervatif kullanılmalıdır.
• Hekim tarafından önerilmediği sürece kesinlikle antibiyotik kullanılmamalıdır.

Sıkça Sorulan Sorular

Vajinitin tipleri nelerdir?

Vajinitler iki şekilde sınıflandırılabilir: – Görülme sürelerine göre: Akut vajinit (üç aydan kısa), subakut vajinit (üç-altı ay arası), kronik vajinit (altı aydan uzun) – Etkenlerine göre: Enfeksiyonla ilişkili vajinitler, viral vajinitler, hormonla ilişkili vajinitler (atrofik vajinit), vajinadaki mikroorganizmaların değişmesine bağlı vajinitler.

Enfeksiyonla ilişkili vajinitler nelerdir?

Enfeksiyonla ilerleyen vajinitler arasında en sık görülen iki tip şunlardır: – Candida vajiniti: Candida albicans adlı bir mantarın sebep olduğu bir enfeksiyondur. Mantarlar normalde az sayıda vajinada bulunur ancak çeşitli faktörlerle artabilir. Candida vajiniti süt kesiği tarzında beyaz akıntı, kaşıntı ve kızarıklık gibi belirtilerle kendini gösterir. – Trikomonas vajiniti: Trikomonas adlı bir protozoonun sebep olduğu bir enfeksiyondur. Cinsel yolla bulaşan bir hastalıktır. Trikomonas vajiniti köpüklü, sarı-yeşil renkli, kötü kokulu akıntı, kaşıntı, yanma ve ağrı gibi belirtilerle ortaya çıkar.

Viral vajinit nedir?

Viral vajinit, vücuda giren bir virüsün sebep olduğu bir enfeksiyondur. En yaygın viral vajinit etkeni insan papilloma virüsü (HPV)‘dir. HPV genital siğillere ve bazen rahim ağzı kanserine yol açabilir. Viral vajinitin belirtileri siğiller, kaşıntı, kanama ve ağrı olabilir. Viral vajinitin kesin bir tedavisi yoktur ancak belirtiler kontrol altına alınabilir.