Jinekologların sıklıkla karşılaştıkları kadın hastalıklardan biri de yumurtalık kistleridir. Diğer bir adıyla over kisti olarak da bilinen bu kistler, hemen hemen bütün kadınlarda görülebilmekte ve genellikle hiçbir belirti vermemektedirler. Yumurtalık kisti nedir, ne gibi belirtiler gösterir, kist ameliyatı ve patlaması nasıl olur, hamileliği nasıl etkiler gibi soruların cevaplarını arayanlar için bu yazıyı hazırladık. Yumurtalık kistiniz varsa ve ameliyat olmak istiyorsanız da Ankara kliniğim ile irtibata geçebilir ameliyat ve tedavisi hakkında detaylı bilgi alabilirsiniz.

Yumurtalık kistinin ne olduğunu açıklamaya geçmeden evvel, kistin tanımını yapmakta fayda var: İçi sıvıyla dolmuş, etrafı doku ile sarılı (kist duvarı) kitlelerdir. Vücut genelindeki her dokuda kist oluşması ihtimali vardır. Over kisti, alt karın bölgesinde, rahmin iki yanında bulunan yumurtalıklardan birinde ya da her ikisinde meydana gelen, içi sıvı (bazen kan, apse ya da daha yoğun bir içerikli) dolu, boyutları ve türleri değişken oluşumlardır. En sık görülen türü folikül kistidir. Corpus Luteum (Korpus luteum) kisti, Serözkistadenom, Endometriomalar (Çikolata Kistleri) ve Müsinözkistadenom ise diğer iyi huylu yumurtalık kisti türleridir.

Üreme çağında olan kadınların yumurtalıkları, rutin olarak ayda bir kez over hücresinden oluşan bir yumurta üretir. Folikül olarak adlandırılan bu oluşum, regl döneminin ortalarında çatlar yani yumurtlama oluşur. Kimi dönemlerde bu folikül çatlamayarak büyümeye devam eder ve “over kisti” dediğimiz hâle bürünür.

Vücudun diğer bölgelerinde meydana gelen kistlerin hızlıca fark edilir çünkü ilgili organda fonksiyon bozukluğuna yol açarlar. Bu durum, over kistleri için söylenemez. Çeşitli nedenlere bağlı olarak çoğu kadında yaşamı boyunca en az bir defa ortaya çıkan over kistleri genellikle hiçbir belirti göstermez ve ağrısızdır. Kistlerin yaklaşık %85’i iyi huylu gelişim göstermesine karşın kimi durumlarda kötü huylu da olabilir.

Yumurtalık Kisti Belirtileri

Over kisti, anıldığı gibi genellikle çoğu kadın tarafından fark edilmezler. Genellikle, rutin jinekoloji muayenesi esnasında tespit edilirler ya da zaman içerisinde büyüyüp belirti göstermeye başladığında hastada şüphe uyandırırlar.

Bu belirtiler arasında en sık görülenler şöyledir;

Âdet düzensizliği (lekelenme ya da adet görememe)

İdrar yolu ve sindirim sistemi rahatsızlıkları

Karın bölgesinde şişlik ve ağrı da sık karşılaşılan belirtiler arasındadır

Ancak bu belirtiler çok fazla büyümemiş ya da iltihaplanmamış kistlerde görülmez. Kist çok fazla büyümüşse ele de gelebilir. Dışkılama esnasında sancı ya da dışkılayamama (kabızlık) ve idrara sık çıkma da benzer özellikteki kistlerin mesaneyi baskılayara k yol açtığı olumsuzluklardır. Bu belirtiler, beraberinde kilo alma, mide bulantısı ve kusma gibi yan etkiler de gösterebilir. Kasıklarda ve cinsel ilişki esnasında ortaya çıkan ağrılar da diğer yumurtalık kisti belirtileri arasındadır. İnfertilite (kısırlık) söz konusuysa da over kistleri, temelde yatan nedenlerden biri olarak akla gelir.

Yumurtalık kisti oluşmuşsa hastada belirti görülmeyebileceği gibi tüm bu belirtiler, tek başına ya da toplu hâlde de görülebilir.

Yumurtalık Kisti Ameliyatı

Yapılan muayene ardından belirlenen over kist tedavisinin belirlenmesinde kistin niteliği ile niceliğinden hastanın yaşına ve tıbbi geçmişine değin pek çok faktör etkilidir. Sık görülen folikül kistleri genellikle zaman içerisinde kendi kendine yok olduğundan uzman doktor, “gözlem” yoluna gidebilir. Bu yöntem kapsamında hasta rutin aralıklarla muayene edilerek kistin mevcut durumu gözlemlenir.

Diğer tüm kistlerin ameliyatla çıkarılması gerekebilir. Over kistinin katı veyahut yarı katı halde olması, menopozdan ya da ergenlik dönemine geçiş olmadan ortaya çıkması, 5 cm üstü büyüklüğe erişmesi, kötü huylu gelişim göstermesi ve hızla büyümesi durumunda kiste cerrahi müdahalede bulunulur. Öte yandan kist kendi etrafında dönerek kan dolaşımı rutinini bozduysa (torsiyon) ya da pelviste metastaz ve asit gibi belirtiler baş göstermişse de yumurtalık kisti ameliyatı cerrahisi gereklidir.

Over kisti ameliyatı, gelişen teknoloji paralelinde bugün, geçmişdekinden çok daha başarılı bir şekilde yapılabilmektedir. Yumurtalık kistleri, öncelikle laparoskopi olmak üzere ve bazende laparotomi ile cerrahi olarak tedavi edilebilir.

Laparoskopi – Kapalı Ameliyat

Yapılan tetkiklerde over kistinin iyi huylu ve küçük boyutta olduğu tespit edilmişse bu cerrahi yöntem tercih edilir. Laparoskopi, göbeğin hemen altında açılan küçük bir kesiden karın içine ulaşılarak yumurtalık kistini çıkarma işlemidir. Hasta genel anestezi altındayken yapılan ameliyat sonrası iyileşme süresi hızlı ve daha ağrısızdır.

Laparotomi – Açık Ameliyat

Yumurtalık kistinin boyutunun çok büyük ve kötü huylu olması durumunda Laparoskopi yöntemi yetersiz kalmaktadır. Bu tür durumlarda yine karın bölgesinde ancak daha büyük bir kesi açılarak over kisti dışarı çıkarılır. Şayet kist kötü huylu ise ameliyat esnasında cerrah, over’in tamamını alır. Bu yöntem uygulanırken de hasta genel anestezi altındadır. Laparatomi ameliyatı sonrası iyileşme süresi Laparaskopi ameliyatına kıyasla daha yavaştır ve hastada ağrı meydana gelebilir.

Yumurtalık Kisti Patlaması

Over kistlerinin büyümesine paralel içlerindeki sıvı da artışa geçer. Bir noktadan sonra bu sıvının kistin çeperini zorlayıp yırtması (patlatması) yumurtalık kisti patlaması olarak ifade edilir. Bu rahatsızlığın altında, aradan geçen zaman, cinsel ilişki vb. birden çok etmen yatar.

Küçük boyutlu bir kist patladığında hasta bu durumu fark etmeyip hayatına devam edebilir ancak söz konusu daha büyük bir over kisti olduğunda ya da patlayan kist durmadan kanamaya yol açtığında hastada şiddetli ağrı, göz kararması ya da bayılma ve mide bulantısı belirtileri baş gösterebilir. Nadiren görülmekle birlikte yumurtalık kisti patlayan hastanın hayatının tehlikeye girmesi de olasıdır.

Bir over kisti olduğunu bilen hastaların, acil müdahale gerektiren bu belirtilerin ortaya çıktığı anda doktor muayenesinden geçmesi oldukça önemlidir. Yumurtalık kistinin patlayıp patlamadığının tanısı, normal ya da ultrason muayenesiyle rahatlıkla konabilir. Patlama ileri seviyede değilse gözlem ve destekleyici tedaviler; hayati tehlike yaratma seviyesinde ise ameliyatla müdahale tercih edilir.

Over Kistleri ve Hamilelik

Her yaştan kadında görülebilen over kisti, kimi zaman büyüyüp sapından döner (torsiyon) ve bu durum da yumurtalık dokusunun kanlanmasını bozarak over’in kaybedilmesine yol açabilir. Tek yumurtalığın torsiyon nedeni ile alınması hamile kalınması ihtimalini düşürür. Tüm kadınların ve özellikle anne olmak isteyenlerin rutin aralıklarla en az yılda bir jinekolojik muayenelerden geçmesinin önemi büyüktür.

Öte yandan over kisti yumurtalık rezervini olumsuz yönde etkilemediği sürece (her iki over’de olsa dahi) hastanın hamile kalma ihtimali her zaman vardır. Ancak Endometriozis ya da Polikistik Over Sendromu söz konusuysa yumurtlamanın gerçekleşmediği için hamile kalınması zorlaşabilir.

Kişi hamile kaldıktan sonra tespit edilen ve ekseriyetle tek bir overde ortaya çıkan yumurtalık kistinin/kistlerinin gebeliğin dördüncü ayından itibaren kaybolmaması çeşitli sorunlara yol açabilir. Durumu kötüye giden kistlere komplikasyona sebebiyet vermeden gebelikte müdahale edilmesi gerekebilir.

Hamilelikte belirlenen over kistinin çapı 5 cm’den küçükse ve torsiyon vb. bir duruma yol açmadıysa genellikle cerrahi müdahalede bulunmadan kisti gözlemleme yoluna gidilir. Çapı 5 ila 10 cm aralığında olan yumurtalık kistleri içlerinde sıvı harici bir oluşum taşıyorsa ve 10 cm’den büyükse genellikle ameliyatlı müdahale gerektirir.