Doğal yollarla veya Tüp bebek tedavisi ile hamile kalamıyorsanız sorun hidrosalpinks olabilir. Hidrosalpinks söz konusuysa embriyolar rahime tutunamayabilir.

Hidrosalpinks kısırlık nedenlerinin ve hamile kalamamanın %35’ini oluşturur. Tüplerin (fallop kanalı) fonksiyonunu yitirerek sıvıyla dolması sonucu oluşur. Hidrosalpinks’in tek bir fallop tüpünde olsa bile tüp bebek uygulamasının başarısızlıkla sonuçlanmasına neden olabilmektedir. Hidrosalpinks olan hastalarda  tüp bebek işleminde embriyo transferi sonrası tüpte bulunan sıvının rahim içine akarak embryioların tutunmasına engel olması söz konusudur. Bu sıvının embryolar için toksik olduğu da bilinmektedir.

Tüp bebek tedavilerinde bu tür başarısızlıklar yaşanmaması için hidrosalpinks laparoskopik tedavisi ile kontrol altına alınmalıdır. Yani sıvı ile dolu bu tüplerin laparoskopik yöntemle rahim ile olan bağlantısı kesilir veya tüpler tamamen alınabilir. Hidrosalpinks varlığı tüp bebek tedavisine başlamadan ya da kimi durumlarda uygulama aşamalarında fark edilebilmektedir. Ultrasonografide görülebileceği gibi histerosalpingografi (Rahim filmi) ile daha net görülür. Her iki durumda da laparoskopik müdahale yapıldıktan sonra hastaların hamile kalma ve sağlıklı bebek doğruma oranlarında ciddi artışlar gözlemlenmektedir.

Hidrosalpinks Nedir?

Tüp bebek yöntemi, çeşitli nedenlere bağlı olarak doğal yoldan bebek sahibi olamayan ya da olmaları risk taşıyan çiftlere ait üreme hücrelerinin (sperm ve yumurta), vücut dışında, laboratuvar ortamında döllenmesi ve gerekli süre geçtikten sonra döllenmiş bu hücrelerin (embriyo) kadının rahmine yerleştirilmesidir. Tüp bebek tedavisi, ilk olarak fallop tüpleri zarar görmüş ya da işlevini yitirmiş kadınlarda uygulanmıştır. Daha sonra farklı nedenlere bağlı bebek isteğinde de uygulanır olmuştur. Çoğul gebeliklerin oluşmasına zemin hazırlaması nedeniyle tüp bebek tedavisi gören kadınlarda rahme yerleştirilecek embriyo sayısında sınırlamaya gidilmektedir. Türkiye’de transfer edilen embriyo sayısı  35 yaş altında 1, üstünde ise 2 olarak yasa ile sınırlandırılmıştır. İlk iki denemede gebelik elde edilemedi ise 35 yaş altında da 2 embriyo transferi mümkündür.

Kadınların üreme sistemi organları arasında bulunan ve olgunlaşan yumurtaları rahime taşımakla görevli olan fallop tüpleridir.  Tüpler, yumurta kanalları, rahim tüpleri veya Fallop tüpleri olarak da adlandırılır. Tüplerin içindeki epitel dokusu hasarlandığı zaman tüplerin işlevleri bozulur ve tüplerin tıkanması ile bu epitelden yapılan salgı tüp içinde birikmeye başlar. Sonuçta Hidrosalpenks (diğer tanımıyla hidrosalpinks) oluşur. Tüp bebek hastasında hidrosalpinks oluşmuşsa muhtemel aksiliklerle karşılaşır.

Fallop Tüplerinin Tıkanması

Sıvının birikmesinin temel sebebi, fallop tüplerinin fimbria -ya da pilus- olarak adlandırılan saçak görünümlü uç kısımlarının tıkalı olmasıdır. Yumurta kanallarının tıkanmasında başlıca etmen ise korunmasız cinsel ilişki nedeniyle bulaşan çeşitli mikroplar ve paralelinde gelişen enfeksiyonlar ile tüberkülozdur. Ek olarak önceden geçirilen ameliyatlar ve apandisit sebebiyle tüplerin tıkanması olasıdır. Hidrosalpinksi olmayan, tüpleri tıkalı olan hastalar tüp bebek tedavisi ile gebe kalabilirler. Ancak tıkanıklık ile beraber hidrosalpinks varsa tüp bebek öncesi bunun tedavi edilmesi gereklidir.

Tüplerin hasarlanmasından kaçınmak gebelik elde edilmesi açısından oldukça önemlisidir. Tüm kadınların klamidya vb. cinsel yolla bulaşan hastalıklardan kendilerini korumaları ve yoğun akıntı yaşadıklarında tedavi almaları gereklidir. Tüp hasarı ve hidrosalpinks varlığı ise tüp bebek tedavisi öncesi mutlakaekarte edilmelidir.

Tüp bebek hidrosalpinks varlığında gebe kalma şansı yarı yarıya azalmaktadır. Hidrosalpinks laparoskopik tedavisi ile bu oranı çok daha yukarılara çekmek, başarıyla nihayete ermiş hamilelikleri görmek mümkündür. Hidrosalpenks olup hamile kalanlarda düşük ya da hidrosalpenks olup tüp bebek tedavisi uygulanmışsa ise yine düşük ya da embriyonun tutunamaması gibi ihtimaller yüksektir.

Fallop tüplerinin fonksiyonuna doğrudan etki eden, rahim tüplerinde ya da karın içinde yapışıklıklara sebebiyet verebilen ve tüplerin duvarlarının yapısının bozulmasına neden olan hidrosalpinks, yumurta ile sperm geçişini engelleyerek kısırlığa yol açabilir. Ayrıca, tüp bebek hidrosalpinks teşhisi konmuşsa sıvının yıkama etkisi nedeniyle rahme tutunmada zorluk yaşayabilir.

Kimi hastalarda hiçbir belirti vermeyen kimilerinde ise hamile kalamama, dış gebelik, kronik ya da akut bir biçimde ortaya çıkan karın-kasık ağrısı, yanma ve pembe akıntı ile varlığını belli eden hidrosalpenks’in tanısı, yapılacak muayene kapsamında çekilecek HSG (Histerosalpingografi/ilaçlı rahim filmi) ile konulur. Ultrasonografi ve laparoskopi de tanı koymada başvurulan yöntemlerdendir. Ultrasonografi ile tanı koymaya çalışmak bazen yanıltıcı olabilmektedir. Bu tür bir muayenede içi sıvı dolu kistler ile hidrosalpenks benzer şekilde görülebilmektedir. Bu nedenle en kesin tanı için HSG yöntemine başvurulur, ardından laparoskopi yapılır.

Hidrosalpinks Tedavisi

Yirminci yüzyılın sonlarından itibaren yapılan çalışmalar, hidrosalpenks’in tüp bebek uygulamalarını olumsuz yönde etkilediği saptanmıştır. Ucu tıkalı fallop tüplerinde biriken sıvı, endometriyal kaviteye akarak (olması gerekenin tersi yönünde) embriyonun tutunmasını engeller, muhteviyatındaki endotoksinler ve mikroorganizmalar sebebiyle embriyo üzerine ciddi zarar verir, embriyonun endometrium tarafından kabul edilmesini engeller ve endometriyum üzerine direkt zarar verir. Diğer bir değişle hidrosalpinks, kimyasal ve fiziksel yönden embriyoyu bozar.

Anılan olumsuzluklar sebebiyle tüp bebek hidrosalpinks mevcudiyeti söz konusuyken tutunamayacağından ya da tutunsa dahi zarar görebileceğinden veya düşebileceğinden hastaların hidrosalpenks kapalı ameliyat ile rehabilite edilmesi son derece önemlidir. Hidrosalpinks laparoskopik tedavisi, tüp bebek uygulamasının öncesinde ya da uygulama aşamasında fallop tüplerinin klipler ile kapatılması ya da tüplerin çıkarılması anlamına gelir. Ameliyat edilen hastalarda, tüp bebek hidrosalpinks varlığı son bulacağı için tutunmak için daha çok şans elde etmektedir. Özellikle hidrosalpenks varlığına karşın yapılan ilk tüp bebek uygulamasında başarısız olunmuşsa ikinci uygulamadan önce başarı oranını artırmak için laparoskopik müdahale gerekli görülür.

Hidrosalpenks Laparoskopi (Kapalı Ameliyat) ile Tedavisi

Laparoskopi, en genel tanımıyla, göbek etrafına delikler açılması (2-3 adet) ve kesilerden, gaz verme ve görüntü alma özelliği bulunan cerrahi aletlerle karın içine erişilmesi işlemidir. Lapaposkopi, karın içindeki organların gözlemlenmesi suretiyle tanı koyma amaçlı ve bu bölgeye müdahalede bulunmak suretiyle cerrahi amaçlı yapılmaktadır. Kapalı bir ameliyat olduğundan, hastaların açık ameliyat geçiren hastalara kıyasla iyileşme hızları daha fazladır.

Hidrosalpenks kapalı ameliyat ile amaç, tüp bebek başarı oranını artırmak için fonksiyonunu yerine getiremeyen, tıkalı fallop tüplerine gereken müdahaleyi yapmaktır. Genel anestezi altında, hidrosalpinks laparoskopik tedavisi için yapılan ameliyat esnasında cerrah, tüpleri açma (salpingostomi), tüpleri uterusla birleştiği yerden tıkama (kornual blokaj) veya vücuttan çıkarma (salpenjektomi) yoluna gidebilir.

Cerrah “tüp bebek hidrosalpinks nedeniyle tutunamaz” yargısına varmışsa görevini aktif olarak yerine getiremeyen tüpleri çıkarır, uterin kavite ile olan ilişkisini keser. Bu yöntemin daha sık tercih edilmesinin sebebi ise tüp bebek tedavisinde kanalların mikro cerrahi yöntemlerle açılmasının, embriyo olmamasıdır. Üstelik tüpler alınmadığı takdirde hidrosalpenks tekrarlama ihtimali de söz konusu olabilmektedir. Ancak yine de cerrah, çok fazla yapışıklık söz konusu ise yumurta rezervlerine olumsuz etkide bulunmamak adına tüpü yerinde bırakmaya karar verebilir.

Tüp Bebekte Hidrosalpinks

Tüp bebek tedavisinde hidrosalpinks tanısı yumurtaların uyarılması aşamasında konulursa yumurtalar toplanırken sıvıyı cerrahi müdahale ile boşaltma yoluna gidilebileceği gibi embriyoları dondurarak tüpe müdahale etme yoluna da gidilebilir. Dondurulan embriyolar, tüplerin tedavi edilmesinden/alınmasından sonra rahme yerleştirilebilir.

Özetle, tüp bebek hidrosalpinks varlığı nedeniyle rahimde tutunamıyor ya da tutunsa da çeşitli olumsuz etkilere maruz kalıyorsa hidrosalpinks laparoskopik tedavisi ile bertaraf edilmelidir. Cerrah tarafından uygun görülen işlem ardından hidrosalpenksin embriyoya zarar vermesi ihtimali ortadan kalkacaktır.

Sıkça Sorulan Sorular

Hidrosalpinks hamile kalmayı etkiler mi?

Evet, hidrosalpinks hamile kalmayı etkileyebilir. Tüplerin tıkanması veya işlev bozukluğu, sperm ve yumurta buluşmasını engelleyebilir ve gebeliğin oluşmasını zorlaştırabilir.

Fallop tüpleri neden tıkanır?

Hidrosalpinksin en yaygın nedeni, geçirilmiş enfeksiyonlar sonucu oluşan tüp tıkanıklığıdır. Bunun yanı sıra endometriozis, rahim içi yapışıklıklar ve cerrahi müdahaleler de hidrosalpinksin nedeni olabilir.

Hidrosalpinks nasıl teşhis edilir?

Hidrosalpenks genellikle ultrason veya histerosalpingografi gibi görüntüleme testleri ile teşhis edilir. Bu testler, tüplerdeki genişleme veya sıvı birikmesini gösterir.

Fallop tüplerinin açılması için cerrahi gerektirir mi?

Hidrosalpinksin tedavisi için cerrahi müdahale genellikle gereklidir. Tüplerin çıkarılması veya açılması, tıkanıklığın giderilmesi için cerrahi seçeneklerdir.

Hidrosalpinks tedavisi hamilelik şansını artırır mı?

Hidrosalpinks tedavisi, tüplerin durumuna ve diğer faktörlere bağlı olarak hamilelik şansını artırabilir. Tedavi, tüplerin açılmasını veya çıkarılmasını içerebilir ve bu şekilde hamilelik olasılığı artabilir.

Fallop tüpleri doğal yollarla açılır mı?

Hidrosalpenks doğal yollarla geçmez. Tüplerdeki genişleme veya sıvı birikmesi kalıcı olabilir ve tedavi gerektirebilir.

Tıkalı fallop tüpleri ile tüp bebek tedavisi yapılabilir mi?

Evet, hidrosalpinks ile tüp bebek tedavisi yapılabilir. Tüplerin durumuna bağlı olarak, tüp bebek tedavisi bir seçenek olabilir. Ancak tüplerdeki sıvı birikimi, tedavi başarısını etkileyebilir.

Hidrosalpinks hamilelik sırasında komplikasyonlara neden olur mu?

Hidrosalpinks, hamilelik sırasında bazı komplikasyonlara neden olabilir. Tüplerdeki sıvı birikimi, hamileliğin ilerlemesini veya ektopik gebelik riskini artırabilir. Bu nedenle, hidrosalpinksli hamilelikler yakından takip edilmelidir.