Menopoz, tüm kadınların hayatının önemli ve uzun süren bir dönemidir. Birçok biyolojik ve sosyal değişimi beraberinde getirir ve neden olduğu bazı semptomlar korkutucu görünebilir. Ancak menopoz korkulması gereken değil; semptomları ve getirdiği değişimle beraber kabul edilmesi gereken doğal bir süreçtir. Menopoz, çoğu durumda kadın sağlığını koruyan doğal bir önlem mekanizması gibi çalışır. Menopoza giren kadınlar, artık kendileri için tehlikeli olan doğum yapma veya gebe kalma gibi süreçler için endişelenmek zorunda kalmazlar.

Menopoz Nedir?

Menopoz, bir kadının yumurtalıklarının daha fazla yumurta ve hormon üretmediği ve buna bağlı olarak 1 yıldan daha uzun süredir âdet görmediğinde yaşadığı doğal bir durumdur. Çoğu kadın için menopoza girme yaşı 45 ila 50’dir. Bu dönemde azalan östrojen hormonuna bağlı olarak sıcak basması, uykusuzluk ve ruh hali değişiklikleri gibi belirtiler görülebilir.

Menopoz bir hastalık ya da rahatsızlık değil, doğal bir süreçtir. Kadınların hepsi, hayatlarının benzer döneminde üreme faaliyetlerinin yavaşlamasına-durmasına bağlı olarak menopoza girer. Böylece, menopoza giren kadın bundan sonra çocuk sahibi olamaz. Ancak bu durum cinsel hayatının tamamen bittiğini göstermez. Menopoza girmiş kadınlar cinsellikten haz almaya devam edebilir.

Menopoz, bir süreçtir. Menopoz öncesi dönemden itibaren kendisini göstermeye başlar ve post menopoz döneminde etkileri devam edebilir. Menopoz 3 ana aşamada gerçekleşir. Bu aşamaların başlangıç ve bitiş süreleri bazı faktörlere göre değişiklik gösterebilir ancak belirtileri çoğu zaman aynıdır.

Perimenopoz (menopoz öncesi dönem)

Menopoz öncesi dönem (perimenopoz), menopozdan yıllar önce başlayabilir. Çoğu zaman ateş basması, terleme, uykusuzluk gibi semptomlar ile başlayan süreç, âdet döngüsünün tamamen durması ile tamamlanır. Böylece kadın 1 yıldan daha uzun süredir âdet görmüyorsa, menopoza girmiş demektir.

Menopoz

Kadın son bir yıl içerisinde hiç âdet görmediyse menopoz tanısı konulur. Menopoz bir hastalık değil son derece doğal bir durumdur. Menopoza girmek, bir kadının yumurta üretiminin sonlandığı; östrojen hormonu seviyelerinin düştüğü ve buna bağlı olarak sıcak basması, ruh hali değişiklikleri veya uykusuzluk gibi bazı semptomlar gösterdiği anlamına gelir. Menopoza giren kadın bundan sonra çocuk sahibi olamaz.

Post menopoz (menopoz sonrası dönem)

Post menopoz, 1 yıldır âdet görmeyen kadının, tanı aldıktan sonraki 7 ila 8 yıllık sürecini içerir. Menopoz sonrası dönem kendine has bazı belirtilere ve rahatsızlıklara sebep olabilir. Menopoz tedavileri çoğu zaman post menopoz dönemindeki semptomları hafifletmeye yönelik uygulanır.

Menopoz Belirtileri

Kadınların büyük çoğunluğu 45 ila 50 yaşları arasında menopoz dönemine girer. Türkiye’deki kadınlar için ortalama menopoza girme yaşı 48’dir. Bu süre, değişiklik gösterebilir ancak menopoz belirtileri büyük oranda benzerdir. Belirtiler menopozdan 7-8 yıl önce kendisini göstermeye başlayabilir veya nadiren de olsa semptom görülmeyebilir.

Menopoz belirtileri menopoz döneminden oldukça erken bir safhada veya menopoz ile birlikte başlayabilir. Semptomların birkaçı birlikte seyredebilir veya bir belirti diğerine sebep olabilir. Örneğin, vajinal kuruluk cinsel birleşme sırasında ağrıya neden olabileceğinden cinsel istekte azalmaya sebep olmuş olabilir.

Menopoz, fiziksel ruhsal ve sosyal etkileri olabilecek önemli bir dönemdir. Belirtiler de zihinsel, psikolojik veya fiziksel olabilir. Semptomlar kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Belirtilerden birkaçı birlikte görülebilir yahut kadın hiçbir belirti göstermeyebilir. Menopoz belirtilerinin şiddeti ve sayısı değişkendir ancak kadınların büyük bir bölümü semptomları taşır.

Menopozun en yaygın belirtileri sıcak basması ve gece terlemesidir. Sıcak basması veya ateş basması menopozun en sık rastlanan belirtisidir. Boyun, göğüs çevresinde ani bir ısı artışı olarak tarif edilir. Bazı durumlarda bölgede kızarıklığa ve ruh hali değişikliklerine sebep olabilir. Bununla birlikte gece terlemesi, menopozlu kadının uykusuzluk problemine; dolayısı ile ruh hali dalgalanmaları yaşamasına neden olabilir.

Diğer yaygın menopoz belirtileri şunlardır;

• Sıcak basması
• Gece terleme
• Konsantrasyon eksikliği (beyin sisi)
• Hafıza kaybı
• Uykusuzluk
• Kilo alımı
• İnkontinans (idrar kaçırma)
• Âdet düzensizliği
• Ruh hali değişiklikleri ve kaygı bozuklukları gibi psikolojik belirtiler
• Cinsel istekte azalma
• Vajinal kuruluk
• Cilt sorunları
• Östrojen eksikliğine bağlı osteoporoz
• Depresyon
• Kas ve eklem ağrıları

Menopoz Tedavisi

Menopoz tedavi edilmesi gereken bir hastalık değil; doğal bir süreçtir. Ancak erken menopoz, ileriki dönemlerde azalan östrojen hormonlarına bağlı olarak önemli sağlık sorunlarına neden olabilir. Bu nedenle prematür menopoz için hormon replasman tedavisi (hormon yerine koyma tedavisi) kullanılır. Böylece azalan hormon seviyeleri telafi edilerek olası rahatsızlıkların önüne geçilmesi hedeflenir.

Menopoz sürecindeki çoğu semptom hormonal değişimlerle alakalıdır. Örneğin azalan östrojen seviyesi, ateş basmasına veya vajinal kuruluk gibi semptomlara neden olur. Menopoz, doğal zamanından önce gerçekleşiyorsa kadının ileriki yaşamında bazı sağlık riskleri oluşturur. Erken menopoz (prematür menopoz), kadının 40 yaşından önce üreme faaliyetlerini durmasıdır. Çoğu kadın 45 ila 50 yaşları arasında menopoza girer. Ancak genetik programlama, sigara kullanımı, radyasyona maruz kalma gibi diğer faktörler erken menopoza neden olabilir.

Menopoz tedavisi (hormon replasman tedavisi), menopozun semptomlarını hafifletmeye yönelik veya ileriki dönemlerde oluşabilecek kalp rahatsızlıkları ve osteoporoz gibi durumların önlenmesini amaçlayarak uygulanabilir. Kullanılan ilaçlar progesteron ve östrojen içeren tabletler, kremler ve vajina içi araçlardır.

Kadınlardaki kalp kriz riski erkeklere oranla oldukça düşüktür. Bunun nedeni östrojen hormonudur. Menopozla birlikte azalan östrojen hormonu, kadınların ileriki dönemde kalp krizi geçirme olasılığını önemli derecede artırır. Bu nedenle erken menopoz vakalarında menopoz tedavisi hormon (yerine koyma tedavisi) uygulanması, kadınların yaşam standartları ve sürelerini uzatmada oldukça faydalı olabilir. Erken menopozun neden olduğu diğer bir durum olan osteoporoz (kemik erimesi), hormon yerine koyma tedavisi ile engellenebilir.

Hormon replasman tedavisi her hastaya uygulanmaz. Yalnızca belirli durumlarda ve risk faktörlerini taşımayan hastalar için uygulanır. Doktor, hastanın tüm tetkiklerini yaptıktan sonra uygun dozlarda, menopozun semptomlarını önlemeye yönelik hormon tedavisi uygular.

Menopoz tedavisi için kullanılan hormon İlaçları;

• Ağız yolu ile alınan tabletler
• Vajina içerisine uygulanan kremler
• Cilt üzerine uygulanan kremler, bantlar
• Vajina içine yerleştirilen fitil gibi araçlar

Menopoz Döneminde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Menopoz döneminde dikkat edilmesi gereken birkaç konuya özen göstermek, postmenopoz dönemi etkileri ve yaşlanmaya bağlı ortaya çıkan diğer deformasyonların hafifletilmesine yardım eder.

Menopozun Anlaşılması

Menopoz döneminde dikkat edilmesi gereken en önemli husus, menopozun bir hastalık olmadığının anlaşılmasıdır. Menopoz son derece doğal ve olağan bir durumdur. Her kadın yaşamının bir bölümünde menopoza girer ve bu neredeyse gerekli bir değişimdir. Menopoz, bir kadının gebe kalma riskini tamamen ortadan kaldırarak, onun olası komplikasyonlardan kurtulmasını sağlar. Belirli bir yaştan sonra gebe kalmak hem çocuk hem de anne sağlığı açısından oldukça riskli olabilir. Menopoz kadınlara büyük bir özgürlük alanı sağlar.

Cinsellik

Gebe kalma endişesi taşımayan menopozlu kadınlar, korunmasız cinsel birleşme yaşamak isteyebilirler. Ancak menopoz cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruma sağlamaz. Bir kadın, menopozlu da olsa, cinsel birleşme sırasında enfeksiyonlara dikkat etmeli, sık ve çok eş değiştirmekten kaçınmalıdır. Böylece cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı önlem almış olur. Diğer taraftan perimenopoz dönemindeki kadınların gebe kalma riski devam etmektedir.

Beslenme

Menopoz dönemindeki bir kadın, beslenme konusuna özen göstermelidir. Yaşlanmanın neden olduğu deformasyon ve menopozun neden olabileceği uzun dönem semptomları, düzenli bir beslenme programı ve diyet ile önlenebilir. Diyetisyenin tavsiye ettiği beslenme planına sadık kalmak ve uygun egzersizleri yapmak yaşam kalitesinin artırılmasına ve post menopoz etkilerinin hafifletilmesine yardım eder.

Menopoz Döneminde Beslenme

Beslenme, halihazırda hayatın her döneminde önemli olan bir konudur. Ancak menopoz gibi uzun dönem etkileri olabilecek bir süreç söz konusu olduğunda daha da önemli hale gelir. Perimenopoz ve menopoz döneminde östrojen üretimi azalmıştır. Östrojenin post menopoz döneminde kalp rahatsızlıkları ve osteoporoz gibi durumlara neden olabilir. Diğer taraftan menopoz kilo alımını hızlandırabileceği için, sağlıklı beslenmek ideal kiloda kalmaya yardımcı olur.

Menopoz döneminde beslenme, ileride oluşabilecek kardiyovasküler rahatsızlıkları ve kemik erimesini önlemek için kalsiyum ağırlıklı olarak planlanır. Kalsiyum kemik sağlığı için en elzem minerallerden biridir. Süt ve süt ürünlerinde; koyu yapraklı bitkilerde bol miktarda bulunur. Menopoz döneminde kalsiyum ve D vitaminine alımına önem göstermek, ileriki zamanlarda kemik erimesi riskini düşürür.

Fitoöstrojenler, menopoz döneminde beslenme konusunda son derece faydalı olan besin grubudur. Fitoöstrojen, bitki kaynaklı-vücudun üretemediği östrojen kaynaklarıdır. Östrojen hormonuna benzer özellikler taşır ve etkileri de benzerdir. Beslenme planında bulunmaları menopozun östrojen azalmasına bağlı semptomları hafifletmeye yardımcı olur. Yapılan çalışmalar fitoöstrojenlerin kemik kaybı, zihinsel yeteneklerdeki azalma, kalp sağlığı sorunları ve ateş basması gibi diğer menopoz semptomları üzerinde olumlu etkiye sahip olduğunu gösterir. Fitoöstrojen içeren bazı besinler şunlardır:

• Soya
• Keten
• Hurma
• Tofu
• Şerbetçiotu
• Adaçayı
• Civanperçemi
• Isırgan
• Maydanoz

Tüm bunlar dışında, menopoz döneminde diyetisyenin veya doktorun önerdiği bir beslenme programına uymak, zararlı alışkanlıklardan uzaklaşmak ve uygun egzersizleri yapmak daha sağlıklı bir post menopoz ve yaşlılık süreci geçirilmesi için oldukça faydalı olabilir.

Menopoz ve Cinsellik

Cinsellik hayatımızda önemli bir yeri kaplar ve çoğu kadın menopoz cinsel istekte azalmaya neden olur mu? Cinsel isteği bitirir mi? gibi soruların cevaplarını merak eder. Menopoz, cinsel isteği doğrudan azaltmaz. Ancak neden olduğu semptomlar kadınların cinsellikten kaçınmalarına neden olabilir.

Menopoz, östrojen hormonunun azalmasına bağlı olarak vajinal kuruluk ve esneklik kaybı semptomlarına neden olur. Vajinal kuruluk, cinsel birleşme sırasında acı hissedilmesine neden olur. Böylece kadın cinsel birleşmeden kaçınmak isteyebilir. Diğer yandan menopozlu kadının cinsel birleşmeden haz almasına engel olan başka bir durum bulunmaz.

Menopozun neden olduğu vajinal kuruluk ve esneklik kaybı tedavisi için hormon tedavileri ve Kegel egzersizleri faydalı olabilir. Tedaviler kuruluk semptomunu gidermeyip ve pelvik kasları güçlendirmeyi hedefler. Bazı durumlarda cinsel birleşme öncesi kullanılan kayganlaştırıcı gibi ürünler cinsellikten alınan hazzın artırılmasında yardımcı olabilir.

Menopoza girmiş kadın, gebe kalamaz veya herhangi bir yolla biyolojik çocuk sahibi olamaz. Bu durum çoğu kadını korunmasız birliktelik yaşamaya teşvik edebilir ancak bu son derece yanlıştır. Menopozlu kadın gebe kalamaz. Yine de cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı hala risk altındadır. Korunmasız cinsellik oldukça ciddi sonuçlara neden olabilir.

Sıkça Sorulan Sorular

Menopoza Ne Zaman Girilir?

Menopoza girme yaşı farklı ırklara mensup kadınlar için değişkenlik gösterir ancak Türkiye’de menopoza girme yaşı ortalama 48’dir. Menopoza giren kadınların %90’ından fazlası, 45 ila 50 yaşları arasındadır.

Menopozun Tedavisi Var Mı?

Menopoz tedavi edilmesi gereken bir hastalık değil doğal bir sürecin parçasıdır. Ancak erken menopoz östrojen hormonu kaybına bağlı bazı kardiyovasküler ve iskelet sistemi ile ilgili sorunlara yol açabilir. Bu nedenle erken menopozun tedavisinde hormon replasman tedavisi uygulanır.

Menopozda Hamile Kalınır Mı?

Menopoza girmiş bir kadının hamile kalması mümkün değildir. Ancak perimenopoz (menopoz öncesi) dönemde hamile kalma riski bulunur. Bu nedenle menopoz belirtisi gösteren kadınların koruma olmadan cinsel birliktelik yaşamaları önerilmez.

Menopozda Âdet Görülür Mü?

Menopoz tanısı, kadının bir yıldan uzun süredir kesintisiz olarak âdet görmediği durumda konulur. Menopozda âdet görülmez. Ancak perimenopoz (menopoz öncesi) dönemde âdet düzensizlikleri ile birlikte âdet görülebilir. Süreç, son âdetten bir yıl geçmesine rağmen hiç âdet görülmemesi ile tamamlanır.

Menopoz Ateş Basması Yapar Mı?

Menopozun en yaygın semptomlarından bir tanesi ateş basması veya diğer adıyla sıcak basmasıdır. Menopoz ateş basmasına neden olur. Ateş basması, boyun ve göğüs bölgesindeki ani sıcaklık artışı olarak tarif edilir ve bazen bu bölgelerde kızarıklığa neden olabilir.

Menopoz Kilo Yapar Mı?

Menopoz kilo alımına sebep olur. Hormonal değişiklikler menopoz döneminde kilo alımına sebebiyet verebilir. Bunun yanında menopozun bazı semptomları ve yaşlanmanın etkileri, kişiyi kilo almaya daha müsait hale getirebilir.

Menopoz Ne Kadar Sürer?

Menopoz âdet kesilmesini takiben yaşam sonuna kadar olan süredir. Erken dönem belirtileri menopozdan 7-8 yıl önce başlayabilir. Çoğu durumda belirtiler 45’li yaşlarda başlar ve bir yıl sonra menopoza girilir. Ancak süreler kişiden kişiye değişiklik gösterir.

Erkekler Menopoz Olur Mu?

Menopoz, kadının yumurtalıklarının, yumurta üretimini sonlandırdığı dönemdir. Menopoz yalnızca kadınların yaşadığı doğal bir süreçtir. Erkekler menopoz olmaz, bunun yerine üreme faaliyetlerinin yavaşladığı andropoz dönemine girerler.

Menopoz Akıntısı Nasıl Olur?

Kadınların menopoz akıntısı görmesinin nedeni çoğu zaman vajinal kuruluktur. Ancak kokulu bir vajinal akıntı, bir enfeksiyonun; cinsel yolla bulaşan hastalığın veya nadiren kanserin belirtisi olabilir. Böyle bir durumda bir hekime başvurulmalıdır.

Menopoz Genetik Mi?

Menopoz genetik olmaktan ziyade biyolojik bir zorunluluktur. Anne ve babadan genler aracılığıyla aktarılan bir hastalık değildir. Genetik programlama ile alakalıdır. Çoğu durumda kadın hayatının kalan kısmının daha verimli geçmesini sağlayan doğal bir süreçtir.

Menopoz Depresyon Yapar Mı?

Menopoz depresyon ve kaygı bozuklukları gibi psikolojik rahatsızlıklara sebep olabilir. Hormonal değişiklikler ve diğer fiziksel değişimler kadının daha depresif ve kaygılı hissetmesine neden olabilir. Bunun yanında sosyal bir süreç olan menopoz kadını daha yalnız hissetmeye itmiş olabilir.