Adenomyozis, kadın yaşı arttıkça görülen bazı hastalıklardan biridir. Myomlar gibi kırk yaş üzerindeki kadınlarda daha sık görülen hastalıklardan biri de adenomyozisdir.

Adenomyozis, genellikle semptomları sancılı ve fazla miktarda adet görmektir. Aşırı kanama, günlük hayatta kısıtlamalara neden olmasına ek sağlık açısından kansızlık gibi riskler de taşıyabilmektedir. Eğer regl sürecinde şiddetli ağrı, aşırı ve uzun süreli kanama gibi durumlar ile karşı karşıya iseniz özellikle doktora görünmeniz gerekir.

Adenomyozis Nedir?

Rahim, diğer adıyla uterus, içerisinde endometrium denilen bir rahim iç zarı barındırmaktadır. Bu rahim iç zarı (endometrium), her ay regl ile birlikte kendini yenilemektedir. Asıl görevi uterusun, yani rahmin, iç yüzünü sınırlamak olan bu iç zar, bazen uterus kas tabakasına doğru yavaş bir şekilde ilerler. Daha sonra ise bu yaptığı ilerleme nedeni ile uterus kas tabakasının kalınlaşmasına neden olur. İşte endometriumun rahim kaslarına ilerleyip bu kasları kalınlaştırması sonucu ortaya çıkan kadınsal hastalığa “Adenomyozis” adı verilir.

Adenomyozis, genellikle benign, yani “iyi huylu” bir hastalıktır. Ancak ameliyat gerektiren ve risk teşkil eden türleri de mevcuttur. Genellikle rahmin arka duvarının kas tabakası üzerinde görülen bu hastalık, yine kas tabakasının herhangi bir bölgesinde de oluşabilmektir. Genel olarak bir bölgede yoğunlaşma durumu olmamasına karşılık, özellikle bir bölgede yoğunlaşan Adenomyozis türü de mevcuttur. Bu tür adenomyozis, adenomyoma adı verilmiş bir kitleye ve bu kitlede büyümeye de sebep olabilecektir.

Bu hastalık sonucu kalınlaşan rahim, regl döneminin aşırı ağrılı geçmesi, adet periyodu içerisinde var olan aşırı kanama, regl öncesi belirgin ve rahatsız edici şişkinlik ve cinsel ilişki esnasında ağrı oluşumu gibi çeşitli rahatsızlıklara sebebiyet verebilir. Özellikle rahim üzerinde etkili olması ve regl üzerinde çeşitli semptomlar oluşturması doktora başvuru nedenidir.

İngiltere Ulusal Sağlık Servisi (NHS), yaptığı çeşitli araştırmalar sonucunda şu kanıya varmıştır; her 10 kadından 1’inde adenomyozis gözlemlenmektedir. Bu da, bahsedilen hastalığın gayet yaygın bir şekilde görüldüğü anlamına gelmektedir. En yaygın görüldüğü yaş aralığı ise 40 ila 50 yaş aralığıdır. Yaş aralığına ek kadınları bu hastalık bağlamında risk alanına sokan başka durumlar da mevcuttur. Bu durumlar, daha önce doğum yapmış olmak, sezaryen ile doğum yapmış olmak gibi temel olayları kapsamaktadır.

Adenomyozis Neden olur?

Öncelikle şunu söylemek gerekir ki bu soruya net cevap niteliği taşıyabilecek bilimsel açıklama henüz yoktur. Nedeni tam olarak bilinmiyor olmak ile birlikte östrojen, prolaktin, progesteron gibi çeşitli hormonların bu durumu tetiklediği düşünülmektedir. Temel olarak bu hastalığın nedenine yönelik geliştirilen teoriler ise aşağıda verildiği gibidir.

Endometrial Dokuda Büyüme: Sezaryen gibi rahim üzerine dışarıdan yapılmış ve doğrudan müdahale içeren ameliyatlar, ameliyat sırasında gerçekleştirilen kesikler nedeni ile endometrial hücrelerin rahim tabakasına geçmesini tetikleyebilir. Bu durumda, adenomyozis oluşumunu adeta destekler.

Adenomyozis Nedir? Adenomiyozis Tedavisi ve İnfertilite – Prof. Dr. Gamze Sinem

Gelişim Kaynaklı Durumlar: Adenomyozisin temeline inmeye yönelik bir diğer teori ise budur. Gelişim kaynaklı durumlar teorisi de şu şekilde açıklanmaktadır; fetüsün, uterusta ilk oluşumunu gerçekleştirdiği esnada kaslar arasında oluşan endometrial birikim, adenomyozise sebep olmaktadır.

Doğum Kaynaklı Rahim İltihabı: Bu teori de adenomyozisi şu şekilde açıklamaktadır; Doğum esnasında gerçekleşen rahim iç zarının iltihaplanması durumu, rahmi düzenlemekte olan hücrelerin mevcut sınırlarından çıkmasını tetikler, bu da adenomyozis hastalığının ortaya çıkmasına neden olur.

Kök Hücre Kaynaklı Durum: Yeni ortaya atılan bir diğer teori ise bu hastalığın kök hücre kaynaklı olduğunu ileri sürmektedir. Bu teoriye göre kemik iliği kök hücreleri, rahim kasını istila ederek adenomyozise neden olmaktadır.

Adenomyozis Belirtileri

Adenomyozis, çoğu zaman semptomlara sebep olur ancak kadınların %30’unda hiçbir semptom görülmez. Semptom görülme sıklığı değişse de bazı yaygın adenomyozis belirtileri şunlardır:

• Âdet düzensizliği (genellikle şiddetli ve uzun süreli âdet kanaması)
• Şiddetli adet ağrısı
• Batın bölgesinde basınç hissi, şişkinlik
• Disparoni (ilişki sırasında ağrı)
• Şiddetli pelvik ağrı (saplanma benzeri)
• Kramplar
• Kısırlık
• Büyümüş rahim

Adenomyozis Nasıl Teşhis Edilir?

Adenomyozis fiziki muayene ve bazı görüntüleme tekniklerinin kullanılması ile teşhis edilir. Doktor semptomlardan ve hasta öyküsünden yola çıkarak adenomyozis teşhisi yapmak için muayeneye başlayabilir.

Fiziki muayene

Doktor, rahmi kontrol etmek için elle muayene isteyebilir. Bu sırada hasta jinekolojik muayene masasında uzanmaktadır. Doktor elle muayene yardımı ile kalınlaşmış ve büyümüş rahmi tespit eder.

Transvajinal Ultrason

Transvajinal ultrason bir probu yardımı ile genital organın iç kısmının incelendiği görüntüleme tekniğidir. Adenomyozis teşhisi için transvajinal ultrason kullanılabilir. Doktor prob yardımı ile rahimi inceler ve herhangi bir büyümeyi tespit eder. Asimetrik rahim duvar kalınlaşması, rahimde damarlanma artışı, rahimin büyümüş olması sık izlenen adenomyosis ultrason bulgularıdır.

MRI

Doktor adenomyozis teşhisi için MRI kullanmak isteyebilir. Genellikle spesifik bir alandaki büyümeyi daha yakından incelemek için kullanılır.

Adenomyozis ve Kısırlık

Adenomyozis, rahimi ilgilendiren bir hastalık olduğundan doğurganlığı da etkiyebilmektedir. Kadın ileri yaşta (40 yaş sonrası) gebelik istediğinde adenomyozis görülme sıklığı da arttığından infertilite (kısırlık) ile beraber görülebilir. Bu durumda ilaçla veya cerrahi yolla adenomyozis tedavisi sonrası tüp bebek tedavisi gerekebilir.

Adenomyozis’te Doğru Tedavi ile Hamile Kalabilirsiniz – Prof. Dr. Gamze Sinem

Adenomyozis Tedavisi

Hem kısırlık hem de genel sağlık sebebi ile bu hastalık üzerine geliştirilmiş birden fazla tedavi yöntemi bulunmaktadır. Adenomyozis tedavisi için uygulanan temel yöntemler ise sırası ile şu şekildedir:

Anti İnflamatuar İlaçlar: Yaklaşılan menopoz sürecinde oluşabilecek aşırı ağrıyı kontrol altında tutmak amacı ile yazılırlar. Önerilen kullanıma başlama süresi ise regl dönemi başlamadan 2 veya 3 gün öncesidir.

Hormonal Tedavi: Hormonal tedavi amacı ile kullanılan doğum kontrol hapları, geçici menapoz tedavileri (GnRH anolog) veya ilaçlı spiral gibi yöntemler ile kanama azaltılmaya ve ağrı giderilmeye çalışılır.

Endrometrial Ablasyon: Bu yöntem, tamamen endometriyumun imha edilmesi odaklıdır. Endometrial dokunun ablasyonu fazla miktarda âdet kanamasını azaltır. Çoğunlukla başarılı olan bu yöntem günübirlik cerrahi olarak uygulanmaktadır.

MRG Odaklı Ultrason: Bu yöntemde, adenemyozise neden olan dokuyu yok etmek için sürekli ve yüksek yoğunluğa sahip dalgalar kullanılır. Kullanılan bu yüksek yoğunluğa sahip dalgaların kaynağı ise ısıdır.